Soortenbescherming

Dieren en planten worden door de wet als waardevol gezien en mensen moeten daar zorgvuldig mee omgaan (zorgplicht). Handelingen waarvan iemand weet of kan vermoeden dat ze schadelijk zijn voor soorten of hun directe leefomgeving moeten achterwege worden gelaten. Wanneer achterwege laten redelijkerwijs niet mogelijk is, moeten er maatregelen worden genomen om de schade te voorkomen dan wel te beperken.

De Wet natuurbescherming kent drie soorten beschermingsregimes. De eerste gaat over vogels die beschermd zijn onder de Vogelrichtlijn van de Europese Unie, de tweede betreft soorten beschermd onder de Habitatrichtlijn van de Europese Unie en de laatste omvat andere soorten. Welke soorten onder de ‘andere soorten’ vallen wordt per provincie vastgesteld. De soorten die in Utrecht beschermd zijn, zijn hier terug te vinden (PDF).

Wanneer door het uitvoeren van een activiteit of ruimtelijk plan een verbodsbepaling uit de wet wordt overtreden, moet daarvoor een ontheffing worden aangevraagd. De provincie kan ontheffingen verlenen. In bepaalde situaties moet de bevoegde minister ontheffing verlenen. Ontheffingen worden alleen verleend als ze voldoen aan een aantal voorwaarden. Als eerste kijkt de overheid of er een andere bevredigende oplossing mogelijk is. Is dat niet zo, dan kijkt men of het initiatief voldoet aan een van de in de Wet natuurbescherming genoemde redenen (een ‘wettelijk belang’). Welke redenen dit zijn verschilt per beschermingsregime. Ontheffing voor de bescherming van soorten uit de Vogel- en Habitatrichtlijn is minder mogelijk dan die voor andere soorten. Als het initiatief voldoet aan een wettelijk belang, dan moet ook worden aangetoond dat het initiatief met de bijbehorende verzachtende maatregelen geen negatief effect heeft op de ‘gunstige staat van instandhouding’ van de soort.

Kortom, het stappenplan voor een verlenen van een ontheffing is als volgt:

Stap 1: is er een andere bevredigende oplossing?

Stap 2: is er een wettelijk belang?

Stap 3: heeft de ontheffing negatieve gevolgen voor de gunstige staat van instandhouding?