De Route van de Toekomst: etappe 1 (deel I)

De Route van de Toekomst: etappe 1 (deel I) 

Door Ieke Benschop 

De Natuur en Milieufederatie Utrecht loopt de Route van de Toekomst. Projectleider Ieke Benschop bezoekt de hele maand november 2023 lokale duurzaamheidsinitiatieven en spreekt met mensen die ze op haar pad tegenkomt, over de toekomst van onze mooie provincie. Dat doen we aan de hand van de beelden van ons Landschap van de Toekomst. We hopen zo nieuwe verbindingen te leggen, nieuwe vrienden te maken en inspiratie te bieden voor nog meer duurzame projecten. De route is ook te wandelen door de beschrijving op KOMOOT. Vandaag: haar verslag van de eerste etappe, van Culemborg naar Everdingen.

ETAPPE 1  (deel I) – vrijdag 3 november 2023

Mijn directeur, Josja Veraart, meldde zich als gezelschap op de eerste wandeldag. Superleuk natuurlijk. We starten in de haven Culemborg. Ja, dit is de provincie Gelderland, dat klopt. Later zal blijken wat hiervoor de reden was. 

De haven en de markt

We starten onze tocht aan de haven. Deze haven is trots op hun Blauwe Vlag en Groene Wimpel. De ‘Blauwe vlag’ wordt toegekend aan jachthavens en stranden die schoon en veilig zijn en voldoen aan internationale criteria. De ‘Groene Wimpel’ is voor voorlopers die zich extra inspannen op gebied van duurzaamheid. Een wandelingetje over de markt. We realiseren ons dat het er hier al heel lang vrijwel hetzelfde uitziet. Veel oude gebouwen, oude steegjes. De huizen op de Markt hebben als gemiddelde bouwjaar 1740: relatief oud dus. De oudste woning is uit 1300! 

Caetshage

Omdat we nieuwsgierig zijn naar wat Culemborg voor lokale initiatieven huisvest, lopen we naar Caetshage, onderdeel van Duurzaam Culemborg. Deze stadsboerderij ligt net even buiten de oude kern van Culemborg. Op dit gebied van 5 hectare gaan landbouw, veeteelt en natuur hand in hand. In de boerderijwinkel kopen we wat voer voor onderweg. Biologisch brood en vegan pesto. Tofu in plaats van kaas. Smaakt erg goed! 

Ecowijk Lanxmeer

Op weg naar onze afspraak, lopen we over het ‘Marleen Kapteinpad’. Marleen is de oprichter van de Ecowijk Lanxmeer. Dit is een van de eerste duurzaam ontworpen en gebouwde wijken uit de jaren 90.  Ik herinner me nog goed dat dit echt een vooruitstrevend voorbeeldproject was. Nu, 24 jaar later, is dat speelveld van duurzaam bouwen compleet anders. Zo ben ik trots op de provincie Utrecht en partners, die een versie 2.0 klaar heeft staan van het  Convenant Toekomstbestendig Bouwen. Deze tweede versie gaat nog verder dan de huidige. In dit nieuwe convenant staan energiezuinig, energiepositief, klimaatadaptief en natuurinclusief bouwen centraal. Ook staan er afspraken in over drinkwatergebruik en duurzame mobiliteit. Wel kan er nog beter gestuurd worden op gebruik van biobased materiaal.

Hekken weg, welkom heggen

Josja vertelt dat ze donderdag 2 november een leuke excursie heeft gehad, georganiseerd door collega’s Isabel, Alies en Evelien. Het ging over landschapselementen zoals houtsingels, geriefbosjes, heggen en boomgroepen. Deze waren altijd een essentieel onderdeel van het kenmerkende, karakteristieke Utrechtse landschap. De NMU en Landschap Erfgoed Utrecht zetten zich de komende jaren in om dit karakteristieke Utrechtse landschap te herstellen met een Kennisnetwerk Kleine Landschapselementen. Sinds deze bijeenkomst vallen hekken met prikkeldraad Josja ineens erg op.  Die zouden we graag vervangen door heggen. Dit is goed voor de biodiversiteit, opslag van CO2 en water, vermindering van hittestress en fijnstof en een verbetering van het dierenwelzijn.

Marjet Rutten

De reden dat we in Culemborg startten, is Marjet Rutten. Zij woont in de gemeente Vijfheerenlanden en wilde ons wel ontmoeten, maar dan wel in Culemborg waar ze een werkbedoek heeft bij bouwbedrijf Van Dillen. We kennen Marjet uit het werkdomein duurzaam bouwen. Ze is expert, schrijver, spreker en dagvoorzitter. Ook leverde ze bijdragen aan het Handboek Bouwen voor de Toekomst dat de NMU vorig jaar publiceerde. Nu we het Handboek herschrijven naar een landelijke versie, is zij ook van de partij. Dus leuk om verder te praten.  

We schuiven eerst nog aan bij een presentatie van directeur Cees Van Dillen aan een zaal vol relaties ut de bouw- en onderhoudsbranche. Wat ons opvalt in het verhaal van Cees is dat hij zegt dat houtskeletbouw echt niet meer duurder is dan conventionele bouw. Goed nieuws! Na deze presentatie vertelt Marjet ons waar ze zich mee bezighoudt. 

Innovatie bouwsector

Marjet is al heel wat jaren druk met innovatie in de bouwsector. De laatste tijd ben vooral met biobased bouwen. “Het is eigenlijk onbegrijpelijk dat we hier afgelopen jaren nog niet druk mee zijn geweest. 11% van de wereldwijde CO2 uitstoot  komt van bouwmaterialen. We hebben tot nu toe nagelaten hier aandacht aan te besteden. Veel tijd en energie ging naar het aardgasvrij maken van woningen en energie besparen, maar de keuze welke bouwmateriaal je gebruikt heeft een enorm effect op je CO2 uitstoot. Hoog tijd dat we dat ook gaan verduurzamen.” 

Marjet is, net als de NMU, betrokken bij Building Balance. Dit programma initieert, stimuleert en ondersteunt zelfstandige regionale en landelijke ketens; van land tot pand. Een mooie bijdrage aan de transitie naar een circulaire en biobased (bouw)economie. We hopen samen bij te dragen aan meer velden met gewassen als vlas, stro, hennep en olifantsgras. Dit biedt een verdienmodel voor de boer, vastlegging van CO2, betere bodem- en waterkwaliteit en duurzame en gezonde materialen voor de bouw!

Bekijk hier wat Marjet ons allemaal vertelt over bouwen met biobased materiaal. En van welke gewassen ze gemaakt worden.

Bekijk ook de andere etappes:
Etappe 1 (deel 2)
Etappe 2
Etappe 3
Etappe 4
Etappe 5