De Route van de Toekomst: etappe 4

De Route van de Toekomst: etappe 4

Door Ieke Benschop 

 De Natuur en Milieufederatie Utrecht loopt de Route van de Toekomst. Projectleider Ieke Benschop bezoekt samen met collega’s lokale duurzaamheidsinitiatieven en spreekt met mensen die ze op haar pad tegenkomt, over de toekomst van onze mooie provincie. Dat doen we aan de hand van de beelden van ons Landschap van de Toekomst. We hopen zo nieuwe verbindingen te leggen, nieuwe vrienden te maken en inspiratie te bieden voor nog meer duurzame projecten. Tevens is de route te wandelen door de beschrijving op KOMOOT. Vandaag: haar verslag van de derde etappe, van Leerdam naar Breukelen. 

Met Max in Noordeloos 

Vandaag loop ik met Bas, de toekomst regisseur die met ons een podcast maakt. Luister de route van vandaag hier! In Noordeloos staat Max op ons te wachten. Max is mijn oud collega en woont zijn hele leven al in Noordeloos. 

Max vertelt ons dat hij in de loop der jaren zowel negatieve als positieve ontwikkelingen heeft gezien in het landschap. Zo zijn enerzijds weidevogels en erfvogels in aantal afgenomen, is het landschap eentoninger geworden en sloten kaler: minder watervegetatie. De laatste 20 jaar ziet hij ook dat soms het gras wordt doodgespoten, om het land vervolgens opnieuw in te zaaien met engels raaigras. Doodzonde voor de bodem en het bodemleven. 

Anderzijds ziet hij dat het watersysteem van de riviertjes en de boezems natuurlijk wordt beheerd wat tot mooie moerasnatuur leidt. Hij heeft visdiefjes, purperreigers en grote libellen gespot. Die zag hij vroeger niet!  

Zelfserviceboerderij SYMBIOSE 

We lopen naar de zelfservice boerderijwinkel SYMBIOSE. De container is vandaag open, normaal kom je er alleen in als je en pasje hebt. Je koopt er lokale biologische producten: fruit, groenten, kaas, eieren, vlees, sappen, honing en wijnen. Vijf boeren en tuinders uit Noordeloos en een boer uit Goudriaan werken hierin samen.  

Het landschap van de toekomst 

Als we Max vragen hoe hij denkt dat het landschap er in de toekomst uit zal zien, zegt hij het volgende: “Het slotenpatroon zoals het nu is, zullen we waarschijnlijk (willen) behouden. De slootpeilen zullen wel omhoog gaan om inklinking van het veen tegen te gaan. Hij verwacht meer variatie in het landschap; mr een lappendeken van weilanden, natte teelten en bosjes. “Welke teelten dat zullen worden, is mede afhankelijk van afzetmogelijkheden.”  

We spreken ook over het aanleggen van ‘landschapselementen’ zoals heggen en struiken. Goed voor de biodiversiteit. Beschermers van weidevogels zijn hier huiverig voor omdat heggen en struiken predatoren huisvesten die op weidevogels jagen. Max ziet dat niet zo zwart wit. Hij denkt dat het landschap dichter bij de lintbebouwing diversere beplanting zal hebben en het landschap dieper de polder in meer open zal blijven: goed voor de weidevogels! Volgens Max hoeven deze natuurdoelen elkaar niet te bijten. 

We lopen de stilte in, weg van het geluid van de provinciale weg. De mist maakt het landschap mysterieus. We lopen over een smalle strook land waar moestuinen worden onderhouden. Verregende sla, peterselie, prei. De foto’s die ik maak doen denken aan Japanse kunst.

Hoog water in de Lek 

Bij Tienhoven aan de Lek, op de dijk, vertelt een mevrouw dat vroeger het water wel eens echt tot aan de dijk stond. Nu er zoveel ruimte is gekomen voor de rivier, is dat niet meer aan de orde. We praten over de evacuaties in 1995, toen het water uitzonderlijk hoog stond. “Als het mis was gegaan bij dit stuk van de dijk, was het water vanaf hier zo naar Noordeloos gestroomd, het diepste punt van de Alblasserwaard.”  

We lopen verder langs de dijk en zien een woning die buitendijks staat. In het gebied waar de rivier ruimte heeft gekregen. De eigenaar van die woning, en bedrijf, moest gedacht hebben: “Ík ga nergens heen!”. En heeft ‘gewoon’ een waterdichte bescherming om zijn huis gebouwd! Verderop een huis dat op een andere manier ‘hoog-water-in-de-rivier-bestendig’ is gebouwd: op palen.  

In de uiterwaarden een NAP-meter. Het water staat rond de 2 meter boven NAP. We schatten in dat vanaf hier naar de zee, zo’n 70 km is. Dus de lek heeft op dit moment een verval van 2 meter over 70 km.  

Nieuwpoort 

Eerst lopen we door een jaren ’70 buitenwijk van het vestingstadje Nieuwpoort. Een behoorlijk versteende wijk. Daar kan best wel wat meer groen in het straatbeeld. En we kunnen zien dat de gemeente, de beheerder van de openbare ruimte, dit ook vond. Grappig genoeg lijken de bewoners nog niet zover. De tuintjes zijn volledig bestraat.  

Van 1673 tot 1816 maakte Nieuwpoort deel uit van de (Oude) Hollandse Waterlinie. Deze linie diende – samen met de vesting Schoonhoven op de noordelijke oever – ter verdediging van de Lek en de inundatievoorzieningen in de zuidelijke Lekdijk. Het stadhuis is gebouwd in 1697 boven een inundatiesluis die in 1696 werd aangelegd. In tijden van nood konden de sluizen opengezet worden, zodat de polder onder water liep. De sleutel was in handen van de schout om sabotage van de boeren te voorkomen. 

Op zoek naar de bever 

We lopen door de dijk en botsen tegen een mevrouw op die ons vertelt over de bever. Ik vind haar een oude Pippi Langkous. Haar buurjongen attendeerde haar laatst op een kat die onder een struik lag. Zij moest deze jongen vertellen dat het niet een kat was, maar een bever.  

De vraag blijft waar die bevers hun burchten bouwen. We hebben er geen één gezien. De oude Pippi zegt dat het soms ook oelewappers zijn. Dan bouwen ze een burcht en stijgt het water in de rivier en loopt de burcht onder. Maar toch, hoeft je volgens deze mevrouw geen medelijden te hebben met ze. “Die dieren zijn vele malen slimmer dan alle mensen bij elkaar! Neem dat maar van mij aan!” En weg is ze. 

We lopen de kade af, de pond op naar Schoonhoven. De bus naar Gouda staat klaar. Daar springen we in. Doen nog een laatste audiofragment en bussen en treinen tevreden terug naar Utrecht.

Wat kun jij doen?

• Wil je ook producten kopen van duurzame boeren uit eigen regio? Kijk dan op ons Servicepunt Lokaal Voedsel, of neem contact op met mijn collega Alex Daniel
• Benieuwd naar de visie van de NMU; het Landschap van de Toekomst? Lees deze hier.
• Wil je ook meewerken aan meer landschapselementen in het landschap? En/of je aansluiten bij het netwerk Agroforestry / Voedselbossen, neem dan contact op met mijn collega Isabel Kruisheer.
• Wil je ook meer groen in je eigen wijk? Kijk op https://www.groenaandebuurt.nl/
• Wil je dat we bij je langskomen en/of een podcast maken? Laat het ons weten! Mail Ieke.

Deze blog is onderdeel van de Route van de Toekomst. Bekijk ook de andere etappes:

Bekijk hier de andere etappes:

Etappe 1 (deel 1)
Etappe 1 (deel 2)
Etappe 2
Etappe 3
Etappe 5